Yasama Nedir?
Ece Alara Özdarendeli
Hayatınızın birçok alanında karşılaştığınız kuralların nereden geldiğini hiç merak ettiniz mi? Trafikte kırmızı ışıkta durmak, park yasağı olan bir yerde araç park etmemek, okulda uygun davranış kurallarına uymak veya kütüphaneden kitap ödünç alırken son teslim tarihine uymak gibi pek çok kurala uymamız gerektiğini biliyorsunuzdur. Peki, hiç düşündünüz mü, bu kurallar nasıl oluşuyor ve kimler tarafından belirleniyor? İşte, tam bu noktada yasama olarak adlandırdığımız kavram devreye giriyor. Bu yazımızda yasama faaliyetinin ne olduğunu ve neden önemli olduğunu birlikte keşfedeceğiz.
İlk önce yasama fonksiyonunun tanımını yapmakla başlayabiliriz. Yasama, “kural koymak, yani genel, sürekli, objektif, kişisel olmayan işlemler yapmak” olarak tanımlanır. Yani, yasama fonksiyonu kullanıldığında, toplumun genelini ilgilendiren işlemler yapmak ve kurallar koymak söz konusudur. Devletin bu tür işlemler yapan organı ise yasama organı olarak adlandırılır. Yasama organının ismi ülkeden ülkeye değişebilir. Anayasamızın 7. maddesine göre bizim yasama organımız Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir, başka bir ülkede ise yasama organına parlamento denilebilir.
Anayasa m.7: “Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.”
Peki, yasama organı ne yapar?
Yasama organı, daha önce de bahsettiğimiz gibi, genellikle parlamento veya meclis olarak adlandırılır ve halkın seçtiği temsilcilerden yani milletvekillerinden oluşur. Bu temsilciler, ülkemizde her şehirden seçilir ve halkın çıkarlarını temsil etmeleri beklenir. Milletvekilleri, siyasi partilerin temsilcileridir ve ülke genelinde yapılan genel oylama ile seçilirler.
Yasama organı, halkın çıkarlarını temsil ettiği için, halkın sesini duyurmak ve taleplerini yansıtmak için önemli bir platformdur. Halkın ihtiyaçlarını karşılamak ve haklarını korumak için yasalar çıkarır (bkz. Kanun Nedir). Aynı zamanda, yasama organı, halkın seçtiği temsilcilerden oluştuğu için halkın güvenini kazanmak ve temsilcilerin görevlerini yerine getirdiğinden emin olmak için hesap verebilir bir yapıya sahip olmalıdır.
Yasama süreci adı verilen bir süreç aracılığıyla yasalar yapılır. Bu süreç, bir yasa önerisi hazırlanmasıyla başlar. Milletvekilleri; yasa önerisini inceler, değiştirir, tartışır ve sonunda kabul eder veya reddeder. Yasalar, toplumda yaşayan herkesin uyması gereken belirli kurallardır. Yasalar, suç işleyen insanlara ceza vermek, çalışanların haklarını korumak, toplum sağlığını korumak veya çevreyi korumak gibi farklı amaçlarla oluşturulabilir. Yasaların yapılması ve uygulanması, toplumsal huzurun sağlanmasında önemli bir rol oynar.
Yasama organı, kendisine tanınan soru, meclis araştırması, meclis soruşturması gibi çeşitli yollar sayesinde hükümetin politikalarını ve faaliyetlerini inceleyebilir. Bu sayede, politikaların ve faaliyetlerin halkın çıkarlarına ve yasaya uygun olup olmadığını kontrol edebilir. Yani, yürütme organı, yasama organına karşı sorumludur ve yasama organı yürütmeyi denetlemekle görevlidir. Bunun yanı sıra, yasama organının yaptığı yasaların da Anayasaya uygun olması gerekir. Yasaların Anayasaya uygunluğunun denetimi Anayasa Mahkemesi tarafından yapılır. Milletvekilleri, çıkan yasaların Anayasaya aykırı olduğu iddiası ile Anayasa Mahkemesinde iptal davası açabilirler.
Yasama organı, yasaların yanında aynı zamanda anayasal düzenlemeler de yapar. Anayasal düzenlemeler, bir ülkenin yönetim şeklini, hükümet sistemini, yargı sistemini ve vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen kurallardır (bkz. Anayasa Nedir). Bu düzenlemeler, ülkenin Anayasasında değişiklikler meydana getirirler. Anayasal düzenlemeler, değiştirilmesi zor olan kurallar olduklarından ve yapılan diğer yasal düzenlemelerin Anayasaya uygun olması gerektiğinden yasama faaliyeti açısından önemli bir rol oynarlar.
Yasama organında toplumdaki farklı düşüncelerin ve çıkarların temsil edilmesi gerekir. Siyasi partilerin farklı ideolojileri ve politikaları olabilir ve bu farklılıklar yasa tasarılarının daha kapsamlı ve çeşitli olmasını sağlar. Dolayısıyla, siyasi partilerin yasama organındaki temsili yasama faaliyetlerinin toplumun ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabilmesi açısından önemli rol oynar.
Sonuç olarak, yasama organı, demokrasinin temel taşlarından biridir ve vatandaşların temsilcileri yani milletvekilleri aracılığıyla mecliste yürütülen yasama faaliyetlerinde söz sahibi olmasını sağlar. Yasama organı, yasaların yapılması, değiştirilmesi ve kaldırılması konusunda yetkili olduğu için ülkenin yönetiminde önemli bir rol oynar. Bu nedenle, her vatandaşın kendisini temsil edecek milletvekillerini seçmek amacıyla milletvekili seçimlerinde oy kullanması demokratik bir toplumun işleyişi için büyük öneme sahiptir.
KAYNAKÇA
Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 21. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2019.
